In de diepten van de Limburgse en Belgische mijnen, waar het zwarte goud werd gewonnen, ontstond een bijzondere kunstvorm. Kunst uit het zwarte goud: beeldhouwen met steenkool. Mijnwerkers daalden dagelijks af in de aarde, werkten onder zware omstandigheden en brachten uren door in een omgeving die donker, vochtig en beklemmend was. Ondanks de fysieke inspanning en de risico’s van het beroep, vonden sommigen een onverwachte bron van schoonheid in het materiaal dat zij bovenhaalden. Steenkool, dat eeuwenlang diende als brandstof voor industrieën en huishoudens, bleek ook een verrassend geschikt medium voor kunstzinnige expressie.
Sommige mijnwerkers zagen in de brokken steenkool niet alleen brandstof, maar ook een medium voor creativiteit. Geïnspireerd door de vormen en texturen van het ruwe materiaal, begonnen ze in hun schaarse vrije tijd met het snijden en bewerken van steenkool. Wat begon als een eenvoudige bezigheid om de monotone werkdagen te doorbreken, groeide voor sommigen uit tot een ware kunstvorm. Met eenvoudige gereedschappen en een scherp oog voor detail sneden zij kunstwerken uit steenkool, variërend van gedetailleerde beeldjes tot elegante vazen en urnen.
Een ambacht uit de duisternis
Steenkool is een relatief zacht materiaal, wat het geschikt maakt om te bewerken met messen, vijlen en beitels. Dit gaf mijnwerkers de mogelijkheid om tijdens hun spaarzame vrije uren hun creativiteit de vrije loop te laten. Wat begon als een tijdverdrijf in de mijnen, groeide uit tot een ambacht dat soms van generatie op generatie werd doorgegeven.
De kunstwerken die uit steenkool werden vervaardigd, hadden vaak een symbolische betekenis. Sommige stukken beeldden religieuze figuren of arbeiders af, terwijl andere een praktisch nut hadden, zoals sierlijke doosjes of kandelaars. De zwarte glans van het materiaal gaf deze objecten een unieke uitstraling, waardoor ze geliefde verzamelobjecten werden.
Kunst uit het zwarte goud: beeldhouwen met steenkool
Hoewel steenkoolsculpturen oorspronkelijk door mijnwerkers zelf werden gemaakt, kregen sommige kunstenaars later ook interesse in deze techniek. Kunst uit het zwarte goud: beeldhouwen met steenkool. Er ontstonden zelfs ateliers waar men zich toelegde op het verfijnen van deze kunstvorm. Tegenwoordig zijn deze stukken zeldzaam geworden, omdat de mijnen in de tweede helft van de twintigste eeuw massaal sloten. Toch duiken ze nog af en toe op bij verzamelaars, in musea en in gespecialiseerde winkels.
Steenkoolkunst bij Malle Peer
Voor liefhebbers van deze bijzondere kunstvorm zijn er enkele originele steenkoolbeeldjes te bewonderen (en te koop!) bij Malle Peer. Deze stukken, gesneden door vakmensen uit een tijdperk waarin steenkool het leven bepaalde, vertellen een verhaal van arbeid, creativiteit en doorzettingsvermogen. Ze vormen een tastbare herinnering aan de mijnwerkerscultuur en het erfgoed dat zij hebben achtergelaten.
Steenkool, ooit slechts een energiebron, heeft door de handen van deze kunstenaars een tweede leven gekregen als kunstvorm. En zo blijft het zwarte goud voortleven, niet alleen in de geschiedenisboeken, maar ook in de kunstwereld.
Jos Beckers
Producten in onze webshop die aansluiten op dit blogartikel:
Grote handgesneden sculptuur van steenkool met reliëfdecoratie
Handgesneden steenkoolkelk met wapenschild en de naam Zabrze
Handgesneden kelk van steenkool met mijnwerkerssymbool
- Artikel geschreven door:
